Bugun...

Nahit İMAÇ

BAYBURT, BAYBURT DEDİKLERLERİ

Tarih: 24-10-2017 09:52:00 Güncelleme: 28-01-2025 00:59:00

BAYBURT, BAYBURT DEDİKLERLERİ

“Bülbülü altın kafese koymuşlar, ille de vatanım.” demiş. Belki doğup büyüdüğüm yöre olduğundan ötürü Bayburt bana dünyanın en güzel kenti olarak görülmektedir. Elbette ki hemşerilerime biraz daha sıcak bakmak gereğini duymaktayım. Suyuna, havasına alıştığım yerler olan bu kent beni kendisine sarsılmaz bağlarla bağlamıştır. Ne var ki gurbetçilik, çoğu Anadolu yörelerinde olduğu gibi Bayburt’umuzun sanki bir alın yazısıdır. O halde bu yöremizde neler ekilir, neler biçilir bunlarıda bir Bayburtlu olarak bilmemiz gerekir.

Bayburt ili toprakları genellikle dağlık bir yapı göstermektedir. İlin orta kesimi ise yüksek bir platonun doğu-batı doğrultusunda akmaktadır. İlin kuzey kesiminde ise Soğanlı dağları yer almaktadır. Güneyde ise Otlukbeli dağları bulunmaktadır. Soğanlı dağlarında bulunan Vız vız tepe 2870m. Otlukbeli dağlarındaki Akmine Tepesi ise 2514 m.dir

Bayburt Ovası , Çoruh Nehri ile onun bir kolu olan Değirmencik (Mam) suyunun arasındaki geniş alana yayılır. Birbirine geçen çeşitli yükselti basamaklarından oluşan Bayburt Ovası’nın en yüksek noktası ise 1550 metredir. Ovanın genişliğiyle uzunluğu 30-40 km. arasında değişmektedir.

Mam suyunun suladığı Düzüker Ovası ise Çoruh Vadisinin Mam Suyuyla birleştiği noktadan başlar. Mam Suyu vadisi boyunca batıya doğru uzanan ovanın uzunluğu 35 km.genişliği ise 10km.dir. Bayburt Ovasının alçak olmasına karşılık, Düzüker Ovasının yüksekliği 1000m.’nin üzerindedir.

İl ekonomisi bitkisel üretim ve hayvancılığa dayalıdır. Bitkisel üretimin yoğunlaştığı ürün türleri buğday, arpa, mahlut, şeker pancarı ve patatestir. Bayburt’un Dikmetaş, Nişantaş, Kıratlı ve Akşar adlı yerleşm birimlerinde kurulan kanal sistemiyle ekinler modern sulama yapılmaktadır. İlde bulunan çok sayıdaki göletlerden de sulamada yararlanılmaktadır.

Bayburt’ta genellikle Mera hayvancılığı yapılır. Sığır, keçi, koyun yetiştirilmektedir. Koyun türleri arasında akkaraman başta gelmektedir. İl genelinde sığır türünün geliştirilebilmesi için çeşitli önlemler alınmış

bulunmaktadır. Bayburt’ta bakır, demir, maden kömürü ve linyit yataklarının yanında taş ocakları bakımında daha da zengindir.

BAYBURT İLİ’NİN TARİHİ: İl, tarihi yapıları açısından oldukça zengindir.Aydıntepe(Hart) yer altı şehri, Bayburt Ulu camii, Yakutiye, Zahir Efendi, Veysel Efendi, Konursu, Gökçedere Ulu Camileriyle birlikte çok sayıda ki camiler, medreseler, türbeler dikkate değer mimari eserlerdendir.

Yörenin biliner en eski halkı Azziler’diri Kheldi(Urartu) egemenliğinin sonuna değin Domena adıyla anılan, İskitler döneminde ise Gymnisa daı verilen yörede, antik çağda Hart, Varzahan gibi kentlerde kuruldu bu topraklar üzerinde, kentin ortasında yer alan kalenin yapımına ilişkin olarak elde kesin bir bilgimiz olmamasına rağmen M.Ö. 58 yılında burasının var olduğunu belgelerden öğrenmekteyiz.

Kalenin tam ortasında bulunan Ebül Fetih

Camii’nin 13. Yada 14 yüzyılda yine camiden dönüştürülmüş bier kilise den dinme olduğu sanılmaktadır..Baybrt sırasıyla Met,Pers, Makedonya ve Pontus yönetimleri altına girdikten sonra, M.Ö.I. Yüzyılda Pontus Devletini yıkan Romalıların eline geçti. M.Ö.395’te Roma İmpaatorluğu ikiye bölününce de Doğu Roma (Bizans)İmparatorluğu sınırları içerisinde kalmıştır. Bu dönemde Paiberdon adını alan yöre, daha sonra Khaldia Theması’nın yedi piskoposluğundan birisi olmuştur.

Bayburt, 1048-49 yılarında ilk Türkmen birliklerinin akınlarına uğradı.1072’den 1202’ye kadar Saltukoğulları’nı ortadan kaldıran Selçuk Sultanı Rüknettin Süleyman, Bayburt’u merkez yaparak yönetimini Mugusiddin Tuğrul Şah’a verdi.

Selçuklular döneminde gelişemeye başlayan yörenin önemi İlhanlılar döneminde daha da arttı.

Bu dönemde Tebriz-Trabzon kervan yolunun Bayburt’tan geçmiş olması, gümüş madenlerinin işletilmeye başlanması, ticaret hayatının daha da canlandırmış oldu.

İlhanlılardan sonra Eratna Beyliğiile Akkoyunluların yönetimine giren yöre, 1514 yılında cereyan deden Çaldıran Savaşı sonunda yeniden Osmanlıların elinde kalmış oldu. 1553 yılında Şah Tahmasb komutasındaki İran ordusunun saldırısına uğradı. Kısa bir süre sonra Osmanlılarca geri alındı. Önceden Beylerbeylik, Eyalet,Sancak durumunda olan Bayburt, 16.Yüzyıl ortalarında Erzurum Eyaletine bağlandı. 1613 yılında eyaletin bir sancağı oldu. 18.Yüzyılın başlarında kaza yönetimine dönüştürülen Bayburt 1878-1888 yılları arasında yenden sancak lığını yaşamıştır.

Bayburt 1828 yılında Osmanlı-Rus Savaşlarına sahne oldu. 1916 yılında ise ikinci kez Ruslar tarafından yeniden ele geçirildi. Temelde askeri bir yerleşim bölgesi olan eski Bayburt Çini Mescit Kalesi, Çoruh vadisinde sarp bir tepenin üzerinde kurulmuştur. Bu tepe hem vadiyi, hem de vadiden geçen yol ağını

Denetim altında tutmaya imkan sağlıyordu.

Bayburt ‘un bugünkü yerleşim durumu Bayburt Kalesi’nin güneyinde, dar vadi tabanında ve yamaçlarda yer almaktadır. Kentin önemi birazda İran ve Doğu Anadolu’yu Karadeniz’e bağlayan ulaşım kanalı üzerinde bir durak noktası olmasından ileri gelmektedir. Kent ekonomisi genelde tarıma dayanmaktadır. Geleneksel küçük sanayii varlığını korurken sanayileşme birkaç kamu yatırımı ile sınırlı kalmıştır.

Trabzon-Erzurum-İran karayolu üzerinde yer alan Bayburt’taki gümüş madenlerinin işletilmesi için Ruslarca buraya yol bile yaptırılmıştı… Cumhuriyet döneminde daha da güzelleştirilen yol güzergahında lokanta ve kafeteryalarında bulunduğu ulaşım ağı Bayburt Ekonomisinin ve gelişmesinin adeta can damarı olmuştur. Bunu şimdi Bayburt taşı işletmeciliği ile aşılmaktadır. Artık Üniversite yerleşkesi ile de bir nebze olsun ekonomi ve toplumsal yönden bir canlılık kazandırılmaktadır.

Yeni yapılan yerleşke ve toplu konutlar ayrı bir şehirleşme görüntüsü oluşturmaktadır. İşte Bayburt Bayburt dediğimiz böyle idi.

Bu yazı 453 defa okunmuştur.

YORUMLAR
YORUM YAP | 0 Yorum

Henüz Yorum Eklenmemiştir.Bu Yazı'ya ilk yorum yapan siz olun.

FACEBOOK YORUM
Yorum

YAZARIN DİĞER YAZILARI

BAYBURT, BAYBURT DEDİKLERLERİ

ÇOK OKUNAN HABERLER

BUGÜN
BU HAFTA
BU AY

PUAN DURUMU

	Takım	O	G	M	B	A	Y	P	AV
1	Galatasaray	36	30	1	5	91	31	95	+60
2	Fenerbahçe	36	26	4	6	90	39	84	+51
3	Samsunspor	36	19	10	7	55	41	64	+14
4	Beşiktaş	36	17	8	11	59	36	62	+23
5	Başakşehir FK	36	16	14	6	60	56	54	+4
6	Eyüpspor	36	15	13	8	52	47	53	+5
7	Trabzonspor	36	13	11	12	58	45	51	+13
8	Göztepe	36	13	12	11	59	50	50	+9
9	Çaykur Rizespor	36	15	17	4	52	58	49	-6
10	Kasımpaşa	36	11	11	14	62	63	47	-1
11	Konyaspor	36	13	16	7	45	50	46	-5
12	Alanyaspor	36	12	15	9	43	50	45	-7
13	Kayserispor	36	11	13	12	45	57	45	-12
14	Gaziantep FK	36	12	15	9	45	50	45	-5
15	Antalyaspor	36	12	16	8	37	62	44	-25
16	Bodrum FK	36	9	17	10	26	43	37	-17
17	Sivasspor	36	9	19	8	44	60	35	-16
18	Hatayspor	36	6	22	8	47	74	26	-27
19	Adana Demirspor	36	3	28	5	34	92	2	-58

	Takım	O	G	M	B	A	Y	P	AV
1	Kocaelispor	38	21	8	9	68	41	72	+27
2	Gençlerbirliği	38	19	8	11	57	34	68	+23
3	Fatih Karagümrük	38	19	10	9	55	36	66	+19
4	İstanbulspor	38	20	14	4	67	38	64	+29
5	Bandırmaspor	38	17	8	13	52	45	64	+7
6	Erzurumspor FK	38	19	12	7	53	31	64	+22
7	Boluspor	38	17	11	10	66	40	61	+26
8	Iğdır FK	38	16	12	10	57	33	58	+24
9	Amed SK	38	14	9	15	43	35	57	+8
10	Çorum FK	38	14	12	12	49	45	54	+4
11	Ümraniyespor	38	14	13	11	48	42	53	+6
12	Esenler Erokspor	38	13	12	13	53	50	52	+3
13	Sakaryaspor	38	13	13	12	48	54	51	-6
14	Keçiörengücü	38	14	15	9	60	53	51	+7
15	Manisa FK	38	14	18	6	50	52	48	-2
16	Pendikspor	38	13	16	9	45	51	48	-6
17	MKE Ankaragücü	38	14	18	6	49	48	48	+1
18	Şanlıurfaspor	38	11	20	7	45	55	40	-10
19	Adanaspor	38	7	22	9	32	75	30	-43
20	Yeni Malatyaspor	38	0	38	0	14	153	21	-139

	Takım	O	G	M	B	A	Y	P	AV
1	Sarıyer	34	25	2	7	80	22	82	+58
2	Batman Petrolspor	34	26	6	2	64	24	80	+40
3	GMG Kastamonuspor	34	19	3	12	57	29	69	+28
4	Adana 01 Futbol Kulübü	34	19	7	8	62	30	65	+32
5	Altınordu	34	16	7	11	57	35	59	+22
6	Beykoz Anadolu	34	15	11	8	47	46	53	+1
7	İskenderunspor A.Ş.	34	13	10	11	49	38	50	+11
8	1461 Trabzon FK	34	13	13	8	44	37	47	+7
9	Fethiyespor	34	11	13	10	32	40	43	-8
10	24Erzincanspor	34	10	13	11	45	52	41	-7
11	Kırklarelispor	34	10	14	10	42	44	40	-2
12	Sincan Belediye Ankaraspor	34	10	15	9	44	40	39	+4
13	İnegölspor	34	10	13	11	42	51	38	-9
14	Kepezspor FAŞ	34	9	16	9	37	46	36	-9
15	Isparta 32 Spor	34	7	15	12	33	51	33	-18
16	Karaköprü Belediyespor	34	7	19	8	39	52	29	-13
17	Altay	34	10	20	4	33	64	25	-31
18	Hes İlaç Afyonspor	34	0	33	1	6	112	5	-106

	Takım	O	G	M	B	A	Y	P	AV
1	Bursaspor	30	21	2	7	64	17	70	+47
2	Karşıyaka	30	18	6	6	56	28	60	+28
3	Muş Spor Kulübü	30	16	4	10	48	24	58	+24
4	Belediye Kütahyaspor	30	17	6	7	57	37	58	+20
5	Düzcespor	30	16	6	8	40	27	56	+13
6	Silifke Belediye Spor	30	14	9	7	51	36	49	+15
7	Anadolu Üniversitesi	30	13	9	8	39	32	47	+7
8	Artvin Hopaspor	30	10	11	9	26	30	39	-4
9	Tokat Bld Plevnespor	30	7	13	10	27	32	31	-5
10	Kahramanmaraşspor	30	8	16	6	28	39	30	-11
11	Bulvarspor	30	7	14	9	35	58	30	-23
12	Kırşehir Futbol SK	30	7	15	8	26	48	29	-22
13	Bornova 1877	30	6	14	10	36	53	28	-17
14	23 Elazığ Futbol Kulübü	30	5	14	11	18	31	26	-13
15	Kuşadasıspor	30	7	20	3	25	51	24	-26
16	Ergene Velimeşe	30	6	19	5	17	50	23	-33

Tarih	Ev Sahibi	Sonuç	Konuk Takım
01/06/2025	Samsunspor	2 - 1	Kayserispor
01/06/2025	Bodrum FK	0 - 4	Beşiktaş
31/05/2025	Adana Demirspor	2 - 2	Gaziantep FK
31/05/2025	Alanyaspor	2 - 0	Sivasspor
31/05/2025	Fenerbahçe	2 - 1	Konyaspor
31/05/2025	Çaykur Rizespor	5 - 2	Hatayspor
30/05/2025	Galatasaray	2 - 0	Başakşehir FK
30/05/2025	Antalyaspor	0 - 2	Trabzonspor
30/05/2025	Kasımpaşa	1 - 2	Göztepe

Tarih	Ev Sahibi	Sonuç	Konuk Takım
11/05/2025	Kocaelispor	4 - 1	Keçiörengücü
10/05/2025	Ümraniyespor	0 - 1	Manisa FK
10/05/2025	İstanbulspor	3 - 0	Çorum FK
10/05/2025	Şanlıurfaspor	0 - 1	Erzurumspor FK
10/05/2025	Fatih Karagümrük	2 - 1	Iğdır FK
10/05/2025	Yeni Malatyaspor	0 - 5	Gençlerbirliği
10/05/2025	Sakaryaspor	2 - 0	Esenler Erokspor
10/05/2025	Adanaspor	0 - 7	Boluspor
10/05/2025	MKE Ankaragücü	2 - 0	Amed SK
10/05/2025	Bandırmaspor	2 - 1	Pendikspor

Tarih	Ev Sahibi	Sonuç	Konuk Takım
03/05/2025	Batman Petrolspor	2 - 0	24Erzincanspor
03/05/2025	İskenderunspor A.Ş.	0 - 1	Sarıyer
03/05/2025	Karaköprü Belediyespor	5 - 1	Isparta 32 Spor
03/05/2025	Beykoz Anadolu	1 - 2	GMG Kastamonuspor
03/05/2025	Adana 01 Futbol Kulübü	4 - 2	İnegölspor
03/05/2025	Fethiyespor	0 - 4	Sincan Belediye Ankaraspor
03/05/2025	Altınordu	3 - 0	Afyonspor Kulübü
03/05/2025	Altay	3 - 0	Kırklarelispor
02/05/2025	1461 Trabzon FK	0 - 0	Kepezspor FAŞ

Tarih	Ev Sahibi	Sonuç	Konuk Takım
26/04/2025	Artvin Hopaspor	7 - 2	Bulvarspor
26/04/2025	Muş Spor Kulübü	3 - 0	Anadolu Üniversitesi
26/04/2025	23 Elazığ Futbol Kulübü	1 - 1	Kuşadasıspor
26/04/2025	Bornova 1877	1 - 0	Kırşehir Futbol SK
26/04/2025	Karşıyaka	2 - 0	Bursaspor
26/04/2025	Tokat Bld Plevnespor	3 - 1	Silifke Belediye Spor
26/04/2025	Düzcespor	2 - 2	Belediye Kütahyaspor
26/04/2025	Ergene Velimeşe	2 - 1	Kahramanmaraşspor