Bugun...

Nahit İMAÇ

Bayburt'un Kurtuluşu ve 21 Şubat Kurtuluş Şiirleri

Tarih: 21-02-2025 20:42:00 Güncelleme: 21-02-2025 20:42:00

Bu günkü 21 Şubat Kurtuluş Yıl dönümünü için yazımızın yanına yıllar önce Dedekorkut Şölenlerine Bayburt’a gelen çok değerli büyüğümüz Sayın Ahmet ÖZDEMİR’İN Bayburt’un Kurtuluşu yazısı ve 21 Şubat Şiirlerinden derlediğimiz şiirlerden analım.

Anadolu’ya ilk yerleşen Oğuz Boylarında olan İlimiz, Selçuklu Türklerinin önemli şehirlerin den biridir. Osmanlı döneminde de aynı önemi ile tarih de ki savaşlarıyla ve Sancak Beyliğiyle her zaman tarih de ki yerini korumuştur. Cumhuriyetimizin İlanı ile de geçmişten gelen vatanseverlik ve toprağına bağlılığı ile bu ülkeye hizmetleriyle tüm halkıyla kahramanlıklarıyla yaşamaktadır.

Tarih ve Coğrafi şartların bakımından sosyal, kültürel, doğal ve tabi varlıklarını ihtiyaçların karşılanmasıyla çağlardan günümüze kadar kalıntıları ve belgeleriyle yaşamaktadır

Doğunun kadim şehri Bayburt eski bir yerleşim yeri olarak tarihinde birçok savaşlara da önemli katkılar sağladığından çeşitli değişimlere ve kahramanlıklara uğramıştır. İşte kahramanlıklardan biri de Kop Savunmasıdır. Tarihimizi süsleyen bu ünlü Savunma savaşlarımızın aşağı yukarı her birinin bir benzerini aynı zamanda (Kop Savunma) BAYBURT SAVUNMA’ında göstermekteyiz.

Buna karşılık belirtmek gerekir ki, Türk Ordusu, Anavatanın batısında ve doğusunda düşman saldırılarına karşı göğsünü siper ederek çarpışırken ne yazık ki döktüğü kanların karşılığını çeşitli payelerle alır. Bayburt’ta tarihinde hak etmiş olduğu bu zorlu savunma mücadelesinin bedelini devletimiz tarafından Onurlandırılarak nihayet Kop Şehitliğinin payesiyle daha da işlerlik kazandırmıştır. İşte şimdi Merhum Mareşal Fevzi ÇAKMAK Paşanın 1916 yılında Kop Dağlarında cereyan eden “Bayburt Savunması ikinci Plevnedir “ sözü iyice tasdiklenmiş olarak gelecek nesillere ışık tutan bir eser olarak yaşatılacaktır.

Bayburt Kop Savunmasının önemi, işlerliği tarihi ve kültürel anlamda, her geçen gün yeni değerler kazanarak İlimizin gelişiminde ve tanıtılmasında büyük önem taşımaktadır. Artık Kop Savunması günümüzde Çanakkale ve Sarıkamış kadar tarih de anlam ve önemi yıllardan beri tanıtımlarla da ortaya koyulan eserlerle tescillenmiştir.

“Ahmet Özdemir (21 Şubat 2018) deki (Yeniçağ Gazetesinden)

21 Şubat 1918 Bayburt'un Rus işgalinden ve Ermenilerin arkadan vurdukları hançerlerinden kurtuluş günü.

21 Şubat 1918'e Bayburt nasıl geldi? Bu sorunun yanıtını satır başlarıyla verelim:

Bayburt'a kurutuluşu öncesinde yaşanan Rus işgali ilk değildi. 1828 de Osmanlılar Yunanistan'la savaşırken, Çarlık Rusya'sı, Osmanlı topraklarına saldırmışlardı. Seraskar Osman Paşa'nın Hart'ta {Aydıntepe} topladığı Türk kuvvetleri ile General Burtsov kumandasındaki Rus kuvvetlerini 31 Temmuz 1829 günü çok kanlı bir savaş Ekim 1829 da Ruslar Bayburt u terk etmişti ama, kale içi mahallesi bir daha onarılmayacak ve içinde yaşanılmayacak biçimde tahrip edilmişti.

Bunun üzerinden seksenbeş yıl geçti. I.Dünya Savaşının başlarında Osmanlı bayrağı ile Karadeniz de dolaşan Alman Göben {Yavuz}ve Breslav {Midilli} zırhlıları Rus limanlarını topa tutunca, aradıkları fırsatı bulmuşlardı.1 Kasım 1914 günü Rus Ordusu Doğu sınırlarımıza saldırdı. Rusların yanında İngilizler de açıktan açığa Ermeni komitelerine destek sağlamış onları kışkırtmışlardı. Ermeniler kitlelerle halinde Rus taburlarında görev almışlardı. İçeride kalanlar da sürekli Türklere saldırıyorlardı. Bayburt Ermeni çetelerinin eline geçmişti. Bu günler, Bayburt'un en karanlık günleriydi. 16 Temmuz 1916 da işgal edildi. Halk Ruslardan ve onların işbirlikçisi Ermenilerden çok zulüm gördü.

Türk askerlerinin ve Bayburt halkının düşmana karşı 2 Mart 1916 da başlayan ve 5 ay süren Şanlı Kop savunması tarihine ''İkinci Plevne Destanı''olarak geçmişti. Günümüz şairlerinden Yahya Akengin, Kopdağının tepesinde şehitlerin sesini duyar gibidir:

Kopdağı'nın tepesinde bir anıt

Anıtın üstünde bir Bayrak

Bayrakta bir rüzgâr ılgıt ılgıt...

Taşırlar ruhumuza selâmları

Selâmınız ne de sıcak.

Kanımızla erimişti bu dağların karı

Size yeşil, size çiçek olsun

Öldük ki bu milletin evlâtları,

Yetim kalır ama

Kalamaz özgürlükten yoksun.

Asırlar akar, devirler döner

Değişmez onurla yaşamanın şartı

İnançsız yürekte her alev söner

İnançla yenmiştik biz o kara bahtı.

Kale gibi yürürdü önümüzde

Gülleye, poyraza karşı

Kopdağı'nda kopan mahşer günümüzde

Vatan için gönlü deli Halit Paşa.

Göremedik Bayburt'ta biz o baharı

Size yeşil, size çiçek olsun

Açılır sonsuzluğun bütün kapıları

Yeter ki rûhlarda o Hilâl olsun

Yüceldikçe yeryüzünde ırkımızın vakarı

Kanlarımız size helâl olsun

Duyarız sesinizi bazı bazı

Alırız selâmınızı

Kopdağı'nın tepesinde bir anıt

Anıtın üstünde bir Bayrak

Bayrakta bir rüzgâr ılgıt ılgıt

Alnınızda hürriyetin yazısı

Alnınız ne de ak

Bu savunma sırasında Bayburt halkının bir bölümü Sivas,Tokat, Çorum ilerine göçmüşlerdi. Ermeni çetelerini 18 Şubat 1918 günü Bayburt'ta kalan ihtiyar ve genç çocukların, 20 Şubat 1918 gününe kadar silah zoruyla toplanıp ilçe merkezinde bulunan taş mağazalara doldurarak yakmışlardı. Ordumuzun işgalden 18 ay,dört gün sonra, 21 Şubat 1918'de Bayburt'a girmesiyle katliamın önüne geçilmiş, yakılan 380 şehidin kemikleri toplanarak, İmaret Tepesi denilen bu tepeye defnedilmişlerdi. Bayburt'un Şehit Osman'

Bu şehitliğin içindeki abide üzerinde "20 Şubat 1918 günü Ermeni caniler tarafından taş mağazalarda yakılarak katledilen 380 şehit yatmaktadır" yazısı bulunuyor.

Rasim EYÜPOĞLU, Hicrani, Hatice ALPTEKİN, Ali Kemal PARILDAR,Hicrani,

Hikmet CUMHURLU, Ahmet IŞIK, Yusuf AKYÜZ, Nevzak KARAOĞLU ŞAŞKUNİ, Fahmettin KALACOŞ, Tarık Torun, Mevlüt EŞGÜNOĞLU

BAYBURT’UN KURTULUŞU

Bu gün bir mübarek gün, Aziz Bayburt’um için,

Her gönül bir alem ki, tutuşur için için.

Umulmaz bir müjde mi? Ruhundan şehit ceddin,

Yoksa mucizesi mi? imandan mamul seddin...

Bir diyar var bir cennet, bir anam şu Şarkta

O benim içimdeyken, bana herşey ırakta.

Şarkın zümrüt sarayı benim nazlı Bayburt’um!..

Yıllarca hasretinle yabelde yanıp durdum.

Seyret şu manzaayı, yolların genç yolcusu

Emri geçmişten al tarihin tek kolcusu.

Büyük bir asaletle salanırken bir zaman,

Gün olmuş ki, ufkunu kaplamış siyah duman.

Kirletmiş toprağını iğrenç moskof ayağı,

Kudurmuş ermeniler bayağı mı bayağı.

Çiğnenmiş mukaddesat, zulüm arşa dayanmış,

Bayburdum kan ağlamış, Çoruh kana boyanmış...

Emsalsiz vanşetlerle, yer yurt viarn edilmiş,

Kundaklarda yavrular bırakıp gidilmiş.

Kahramanlar kahbece hapislere tıkılmış,

Dökülmüş gaz yağları her şey yakıp yıkılmış.

Caniyana hislerle parçalanmış nice can,

Şehitler gayet gamlı yasa bürünmüş Vatan..

Sahipsiz kalmış otağ, kurdun kuşun elinde,

Vatan bir ümit olmuş (şeyda bülbül) dilinde.

Ötüşürken başkuşlar, bozulan yuvalarda,

Vatan kokusu vardı; inleyen dualarla,

Fakat yetmez mi artık yetmez mi bu rezalet?

Duyur asil sesini; Ey İlahi Adalet!..

Çekmez bu kadarını; yırtık bağırlı neslim,

Gözbebeği Vatanı etmez emin ol teslim.

Kükresinde bir seyret, şu yaralı aslanı,

Onun bütün varlığı, şaha kalkan imanı!..

Öyle bir atıldı ki, düşmanın üzerine,

Dünyalar girmez oldu, kan dolan özlerine.

Bir nara koyverdi ki; Allah Allah diyerek,

Sanki kıyamet koptu sesinden titreyerek..

Görmeliydin sen o gün arkın vefakarını,

Mucizeler yarrtı, olmakta diyarını.

Başaçık, yalınayak, dğlarla kucaklaştı,

Açlıklı, sefaletle zulümlerle savaştı.

Yurttan gavur selini tırnaklarıyla söktü,

Namus için kanım erkekçesine döktü.

(Gama tebdil) olmasın, kararmasın bir günün,

Hudeya yalvarırız, kekrar olmasın dünün.

Bas bağrına mübarek binlerce şehirdini,

Gelen nesil yadetsin ibretle cehidini.

Müsterih ol! Kanlarla yoğrulmuş aziz toprak

Dolduracaktır tarih; namına altın yaprak.

Rasim EYÜPOĞLU

KURTULUŞUN KUTLU OLSUN BAYBURT’UM

Adını duydukça kalbim titreşir.

Sende türlü türlü hal var Bayburt’um

Baharın bir türlü yazın bir türlü

Kokar burcu burcu gülüm Bayburt’um

Dağlarında koyun kuzu meleşir

Koruğunda kartol, kelem yetişir

Ovaların başaklarla süsleşir

Var mı? senin gibi güzel Bayburt’um

İkinci Plevne Kop Şehitleri

Bayburt Müdafası (Çakmak) askeri

Dokuzyüz onsekiz şubat yirmibiri

Kurtuluşun kutlu olsun Bayburt’um

Albayrak kalende dalgalandıkça

Bu can bu bedende dayim kaldıkça

Şehit şerbetini ben içmedikçe

Bu can sana feda olsun Bayburt’um

İsmini duyanlar geliyor aşka

Vatan kutsal ama Bayburt’um başka

Tarihi boyunca kutsal savaşta

Sancaktarlık eden gazi Bayburt’um

Hikmet bu ne haldir ne tutuşursun

Bayburt aha orda, gider görürüsün

Kırk senelik hasretini alırsın

Nasip olurmu ki bilmem Bayburt’um.

Hikmet CUMHURLU

21 ŞUBAT BAYBURT KOŞMASI

Dağları var sıralanmış peş peşe,

Kucak açmış birbiriyle sevişe,

Hicrani’yle Celali’si kavuşa

Hasret ile gönül yakan BAYBURT’un

Çoruh’uyla bölünmüştür ikiye,

Selâm olsun İrşadi’ye Zihni’ye,

Üzerine çok söylenmiş mersiye,

Gazi nişanları takan BAYBURT’un

Yurt uğruna al kanını akıtan,

Moskoflara, Türklüğünü tanıtan

Sinesinde çok şehitler uyutan,

Kalesi var yurda kalkan BAYBURT’un

Ermeni Rus eylemişti istilâ

Vuruşmuştu düşmanlardan kurtula.

Göğsü zırhsız çelikleşmiş bir kal.2a,

Burcu burcu vata kokan BAYBURT’un

Yirmibir Şubat’ta düşman atıldı,

Güzel Bayburt Anayurt’a katıldı.

Beş paraya Ermeni Rus satıldı.

Mezat pazarına çıkan BABURT’un

Ali Kemal PARILDAR

21 ŞUBAT KURTULUŞ GÜNÜ

1918 Yılına kin ve nefretle bakalım

O günleri kalbimize beynimize aktaralım.

Gençliğimize mezalimleri bir bir anlatalım

Allahuekber Allahuekber nidasıyla şuurlanalım.

Atalarımız dedelerimiz çekmişler çilelerini

Moskof ve ermeni’nin görmüşler hain hilelerini

Taş mağazalarda yanarak vermişler canlarını

Allahuekber nidasıyla gösterdiler şanlarını

Ufukta beliren bir güneş doğdu top sesiyle

Baltısıyla kazmasıyla yürüdü ermeni üzerine nefesiyle

Yetişti şanlı Ordumuz vurdu dupçiği tüm nefesiyle

Allahuekber Allahuekber nidasıyla, sesiyle.

İkinci Plevne’nin kahramanlarını rahmetle anarız

Kalbimize gönlümüze onları altın harlerle yazarız.

Bayburt’lum can senin niçin feda ettin diye sorarız

Dedi Allahuekber Allahuekber diyerek yaşarız.

Kop dağından esen yeller gelirmi sümbülümüze

Bayburtlum dedenin izinden yürü çık huzur düzüne.

Vatan bizim can bizim çıkalım istiklal izine

Allahuekber Allahuekber sesiyle uyalım hak sözüne.

Ey benim güzel yurdum işte 21 Şubat Kurtuluş günü

Hepimiz candan sevinçli umutlu olmanı düğünü

Bugün moskof ve ermeni ölüm yıldönümü

Allahuekber Allahuekber diyerek şereflendirelim şu günü.

Ahmet IŞIK

21 ŞUBAT

Doküzyüz onaltı, onaltı temmuz,

İşgale başladı Moskof’u Rus’u,

Ermeni denilen Rus’tan soysuz

Bayburt’uma bayram 21 Şubat

Hasret kalmış idik topa tüfeğe,

Bayburt’lum sarıldı kazma küreğe,

Sa’tıra baltaya bıcak değneğe,

Bayburt’luma bayram 21 ŞUBAT

Ibıklar çırparlar irfani beyler,

Haşimler piriler mahraman erler,

Kol verdi can aldı sultan neneler,

Bayburt’luma bayram 21 Şubat.

Dokuzyüz on sekiz oldu senemiz,

Kurşunlara hedef oldu sinemiz,

Hamd olsun Allah’a bitti çilemiz,

Bayburt’luma bayram 21 Şubat.

Ondokuz Şubatta kaçtı düşmanlar,

Yirmi-Yirmibir’de oldu bayramlar,

Yurtlarına dönsün macir olanlar,

Bayburt’luma bayram 21 Şubat.

Şaşkuni unutmaz kahramanları,

Cennet-i alada var makamları,

Vurdu geberttiler piş düşmanları,

Bayburt’luma bayram 21 Şubat.

Nevzak KARAOĞLU

ŞAŞKUNİ

21 ŞUBAT

Selam sana Bayburt’lum, tarihlerde ünün var,

Bayburt’uma ayak basan her düşmana cihan dar.

Senin için bugün de güneş bir başka doğar,

Bayburtlumun öfkesi bütün dünyayı boğar.

Bunu bilmedi moskof, bunu bilmedi dünya,

Ermeni ile birleşti, bütün savaş boyunca.

Sahipsiz zannederek, yurdumuza girdiler,

Bu saltanat hep böyle, sürecek zannetiler.

Taşhanın acısını, unutmadık biz elbet,

Bütün dünya görmedi, böyle büyük bir vahşet.

Ne büyük ızdıraptı Yarab, ne büyük acıydı bu,

Yaşlı, genç, ihtiyar, çoçuklar yanıyordu.

Ey kahpe moskof dölü, ey satılmış ermeni,

Daha önce bu milletin, yemedin mi sillesini.

Tarihlere bir bakın, Türktür en büyük millet,

Yıllarca hür yaşadı, yakışmaz hiç esaret.

Duduzardan gürledi, o gün ilahi bir ses,

Bayburtlum kendine geldi, titredi nefes nefes.

Destanlar yazdı yine, yalnız Türklere mahsus,

Gün Yirmibir Şubat, yıl bindokuzyüzonsekiz.

Yusuf AKYÜZ

Kaleardı İlkokulu Müd.

21 ŞUBAT

Soğuk yakıyordu ateşe inat

Sene on sekiz ay ise Şubat

Zulüm yükselmişti semaya kat kat

Mezalim Ermeni’nin kanlı dünüdür

Bu gün Bayburtlumun gurur günüdür.

İnsafa gelmedi kâfir alçağı

Yıktı viran etti yaktı ocağı

Alamadı yiğitlerden sancağı

Mezalim Ermeni’nin kanlı dünüdür

Bu gün Bayburtlumun gurur günüdür.

Annenin karnında yavruyu vurdu

Çoruh günlerce kan akıp durdu

Gençten yaşlıdan bir ordu kurdu

Mezalim Ermeni’nin kanlı dünüdür

Bu gün Bayburtlumun gurur günüdür.

Hesap sorulmaz mı elbet namertten

Haber ver Bayburtlum yiğitten mertten

Zalimi çıkarttın bu güzel yurttan

Mezalim Ermeni’nin kanlı dünüdür

Bu gün Bayburtlumun gurur günüdür.

Fahmettin KALACOŞ

YİRMİ BİR ŞUBAT GÜNÜ ALLAH! DEDİ BAYBURT'LUM

Ağladı deli Çoruh bir vadinin içinde

Kop Dağı etekleri Çanakkale izinde

Haykırdı Halit Paşa şüheda sözleriyle

Bir imanın ateşi yanınca gözleriyle

Yirmi bir şubat günü Allah dedi Bayburt'lum

Özgürlük meşalesi yakınca güzel yurtlum

Duduzar sırtlarından fırladı yurtlarından

Allah dedi Bayburt'lum doğdu umutlarından.

Doğunca nurlu güneş kızıl fırtına durdu

Mor dağların üstüne Allah nidası vurdu

Yirmi bir şubat günü unutma sakın dünü

Şimdi özgürlük günü başlar onun düğünü

Ay yıldız asılınca kalenin burçlarına

Bir ihtişam büründü şehrin yamaçlarına

Çoruh huzur içinde yayılarak ovaya

Bir şükrün edasıyla başlanıldı duaya

Allah dedi Bayburt'um yirmi bir şubat günü

Moskof'u def ederek dünyayı sardı ünü

Yırttı karakışları baharı müjdeledi

Dede Korkut torunu bozkırı gül eyledi

Akıttı al kanını yoğurdu toprağını

Dikti kale burcuna ay yıldız bayrağını

Hulusi bir kalp ile Allah dedi Bayburt'lum

Özgürlük ateşiyle dünden daha umutlum

Hafız Osman diliyle geldi dile şüheda

Yetişti tüm melekler Allah diyen imdada

Bin yıllık Oğuz yurdu terk edilmez düşmana

Dağlar olsa dayanmaz böyle güçlü imana

Bütün minarelerden Allah dedi Bayburt'lum

Yirmi bir şubat günü hür oldu şanlı yurtlum

İstiklalin bedeli on binlerin kanıysa

Aşk ile koştu Kop'a göz diken düşmanıysa

Ermeniyle Moskofu durdurdu imanıyla

Bir kurtuluş bestesi yazınca fermanıyla

Yirmi bir şubat günü unutma sakın dünü

Allah dedi Bayburt'lum başlar onun düğünü...

Tarık Torun

MEZALİM

Yirmi bir Şubat içimizde yanan kor alev

O yılların acısını nenelerimizden

dedelerimizden dinlerdik.

Yaşlı gözleri ağlamaklı buğulu bir sesle

Ah... Çekerek başlardılar

Anlatmaya !

Yine hüzün

Yine hasret vardı bugün.

Bir tarafda yaşanan acı ızdıraplı gün

Bir tarafda kurtuluş övgün.

21 Şubattır Bayburt'a

Bayburtluya düğün.

Hüzünle beraber kar boran dağların

Ciğerleri kanıyor geride kalan sağların

Sarılmaz ateşte yanan yaraların

Çekilmiş üzerine Bayburt’um

Gam kasvet yorganın.

Taşhanlar'da canlı canlı yandı canlarımız

Analarım,bacılarım,babalarım,gardaşlarım

İffet uğruna vatan uğruna

dökülür kanlarımız.

Şehitliktir mertebem

Var olsun toprağımız.

Kaledeki surların dimdik ayakta,

Geçmişten geleceğe her şeye şahittir .

Göğüs gerdik süngülere ölüm bize uzakta

Bizde ölüm yok adımız şehit oğlu şehittir

Bir daha yaşatmasın bu acı günleri

ALLAH’ım.

Kurulsun Bezm-i vahdet şen olsun

Otağım.

Kalede asılı kalsın asırlarca ay yıldızlı sancağım.

H.A.KILIÇ. (2021)

HİCRANİ’DEN 21 ŞUBAT

Yirmibir Şubat’ta doğdu bir güneş

Unutulmaz gün o gürdür vatandaş

Yurdumuz kuuşandı al yeşil kumaş

Unutulmaz gün o gürdür vatandaş

Kara bulutlardan hilalin hızı

Çıkınca silindi düşmanın izi

Bu güne besledi analar bizi

Unutulmaz gün o gürdür vatandaş

Dağların burcunda parlayan sular

Allah Allah diye deryaya dalar

Ses verir düşmana çiğnen yollar

Unutulmaz gün o gürdür vatandaş

Bayburt’tun pis Arşak meydana çıktı.

Canlar telef etti binalar yıktı

Atam intikamı bize bıraktı

Unutulmaz gün o gürdür vatandaş

Kale’nin burcunda kara bayrağı

Mehmetçik kopar at pis oyuncağı

Al bayrak süslesin köşe bucağı

Unutulmaz gün o gürdür vatandaş

Şair Hicrani’yim gördüm o günü

Vatan artık çıkar gam giydiğini

Kahraman ordunun şanlı düğünü

Unutulmaz gün o gürdür vatandaş

HİCRANİ

BAYBURT'UN KURTULUŞU

Şehitler diyarı, tarihi müze,